Een goede vertaling hoeft niet altijd letterlijk te zijn
Vertalen heeft zowel een letterlijke en nauwe betekenis als een meer brede variant. In het eerste geval is er sprake van het letterlijk omzetten van de ene taal in de andere. Dat kan van het Nederlands naar het Engels of van het Frans naar het Duits. Het is de manier waarop Google Translate en andere programma’s werken.
Als vertaalbureau werken we natuurlijk heel anders. Het is dan de kunst om de teksten niet zomaar letterlijk te vertalen. In plaats daarvan kijken we goed naar de boodschap van een tekst, om die ook in de vertaalde taal zo goed mogelijk over te brengen. Zodat de brontaal en doeltaal hetzelfde vertellen, maar met de gebruikelijke woorden in die taal.
Geen woordjes stampen
Een goede vertaling valt wat dat betreft niet te vergelijken met het woordjes stampen van vroeger. Onze beste vertalers waren daarom niet automatisch de beste in het leren van een vreemde taal. In plaats daarvan bleken ze uit te blinken in het goed begrijpen van de beide talen en het zorgen voor een bruikbare vertaling. Die hoeft soms niet letterlijk te zijn, maar moet wel het juiste gevoel overbrengen.
Een gevoel van empathie en inlevingsvermogen is voor een vertaler daarom soms belangrijker dan de strikte kennis van woorden en regels. Een goede vertaling gebruikt de juiste woorden, maar het is geen exacte wetenschap. Soms is het in een vertaling mogelijk om meerdere vergelijkbare woorden te gebruiken. Een goede vertaler maakt dan de juiste keuze en zorgt ervoor dat een tekst lekker leest en bruikbaar is.
Leren en toetsen op bruikbaarheid
Die manier van benaderen werkt uitstekend voor de vertaling van Nijntje naar het Twents door Herman Finkers. Daarnaast is het een methode die we veel breder zouden kunnen toepassen. Door niet meer zo strikt te leren en daar vervolgens op te toetsen hebben we de kans om veel meer vrijheid toe te laten. Als we daarbij de bruikbaarheid of een ander doel voor ogen houden, levert dat waarschijnlijk veel betere resultaten op.
Als vertaalbureau slagen we erin om goede vertalingen te maken, juist door niet altijd voor de letterlijke omzetting te kiezen. We gebruiken in plaats daarvan de context en andere delen van de tekst. Op die manier leren we de brontekst goed te begrijpen. Om die vervolgens om te kunnen zetten in de doeltaal. Een belangrijk verschil met een letterlijke vertaling, dat een heel ander resultaat zou opleveren.
De kwaliteit van een goede vertaling
De kwaliteit van een goede vertaling valt moeilijk af te meten aan de letterlijke omzetting van de ene taal in de andere. We zeggen dingen nu eenmaal anders in het Nederlands dan in het Engels, Duits of Frans. We houden daar als vertaalbureau rekening mee. Dat betekent dat we soms wat vrijheid nemen voor een vertaling, om daarmee op die manier de juiste boodschap over te kunnen brengen.
In algemene zin wordt er binnen het onderwijs en ook binnen bedrijven steeds meer rekening gehouden met deze manier van werken. We gaan uit van het resultaat, in plaats van de manier waarop we daar komen. Dat geldt voor de manier waarop we werken als vertaalbureau en voor steeds meer andere organisaties. Die mate van vrijheid maakt uitstekende vertalingen en andere resultaten mogelijk. Mits er sprake is van een kundige vertaler of specialist natuurlijk.