Vertaaltechnieken

Een kind leert de grammatica van de eigen moedertaal door een geleidelijk proces en hoeft niet elke keer na te denken wanneer hij of zij spreekt. Dit verandert echter wanneer iemand voor het eerst een andere taal leert. De verschillende grammaticaregels dwingen de taalstudent om de grammatica op een minder intuïtieve manier te leren.

De meeste professionele vertalers gebruiken een groot aantal vertaaltechnieken zonder er echt over na te denken. Vertaaltechnieken zijn een beetje zoals het gebruik van grammatica. De vertaler gebruikt de hieronder beschreven soorten vertaaltechnieken op een manier die min of meer even intuïtief is als wat de native grammatica-leerling doet. De vertaler is zich waarschijnlijk niet eens bewust van de beschrijvingen, die worden gegeven aan de technieken die ze gewoonlijk gebruiken.

Vertaaltechnieken

Vertaaltechnieken kunnen worden verdeeld in twee hoofdgroepen: directe en indirecte technieken. De keuze van technieken hangt sterk af van de talencombinatie. Sommige talenparen lenen zich meer voor directe vertaling en andere paren lenen zich meer voor indirecte technieken.

De meeste professionele vertalers concentreren zich op een bepaalde talencombinatie. Sommige vertalers beheersen ook meerdere combinaties, bijvoorbeeld Nederlands Engels en Nederlands Frans. Ongeacht de gekozen talencombinatie, is het waarschijnlijk dat een succesvolle vertaler een goed begrip heeft van beide culturen waarin de talen, waarmee hij of zij werkt, zijn ingebed. De vertaaltechnieken hebben betrekking op de cultuur en de geschiedenis van de evolutie van een taal.

Directe vertaaltechnieken

Een letterlijke vertaling kan worden gebruikt wanneer talen dezelfde syntaxis of grammatica gebruiken. In de vertaling wordt dan woord voor woord vervangen. Dit is het systeem dat de meeste gratis vertaaltools (zoals Google Translate en Microsoft Translator) op internet gebruiken. In de meeste gevallen werkt letterlijke vertaling echter niet goed en in veel taalparen werkt het vaak helemaal niet.

Een vertaling van Nederlands naar Engels (of omgekeerd) kan bijvoorbeeld met sommige zinnen werken, maar niet met andere. Dezelfde zin die letterlijk van het Nederlands naar het Engels kan worden vertaald, is mogelijk niet letterlijk van het Nederlands naar het Italiaans te vertalen.

• Calque is het gebruik van een zin uit een andere taal, waarbij min of meer woord voor woord wordt vertaald. Er zijn veel voorbeelden van calque, vooral in vertaalgebieden, die relatief gespecialiseerd zijn, zoals in juridische, zakelijke, medische en wetenschappelijke vertalingen.
• Leenwoorden zijn woorden die letterlijk uit de ene taal worden gehaald en ongewijzigd in een andere taal worden gebruikt. Lenen is de afgelopen eeuw dramatisch toegenomen en de snelheid neemt nog meer toe, omdat veel woorden worden geleend door opkomende technologische veranderingen. Geleende Franse woorden zoals café, restaurant en cv bestaan al lang in het Engels. Anderen, zoals safari (vanuit Kiswahili) zijn recenter.